26. Een humane strafuitvoering
Begin 2019 veroordeelde een Brusselse rechtbank de Belgische staat voor de overbevolking in de gevangenissen van Vorst en Sint-Gillis. Helaas niets nieuws onder de zon. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft België al meermaals veroordeeld voor de leefomstandigheden van gevangenen.
Niet alleen binnen de muren, maar ook in de hoofden schiet de steun tekort. Er is een grote behoefte aan geestelijke gezondheidszorg, maar er is er te weinig en wat er is, is gefragmenteerd (zie bijv. het rapport van het Federale Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg). Het gebruik van angstremmers, antidepressiva en andere psychofarmaca swingt de pan uit. Bovendien leidt een gevangenisstraf niet zelden tot bijkomende detentieschade. Detentieschade kan een hypotheek leggen op re-integratie en recidive tot gevolg hebben. Wat dan weer leidt tot propvolle gevangenissen. De vicieuze cirkel is rond.
De Basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden, beter bekend als de Wet Dupont, werd opgesteld om de detentieschade van vrijheidsstraffen te beperken of te voorkomen. Helaas is een deel van de wet 14 jaar na datum nog steeds niet ten uitvoer gebracht…
Kortom: de strafuitvoering in ons land staat haaks op de eisen die we stellen aan een humane samenleving . Een koerswijziging is nodig, inclusief maatschappelijk draagvlak. VZW De Huizen ontwikkelde een concept waarbij geopteerd wordt voor kleinschalige detentiehuizen ingebed in de maatschappelijke ruimte en woonkernen, met gedifferentieerde vormen van strafuitvoering. Men vertrekt van een plan op maat van de gedetineerde, niet op maat van het systeem. Dit is geen allesomvattende oplossing , maar wel een stap in de goede richting.