Ons beste exportproduct: de Verlichting

Gelijkheid betekent in de eerste plaats dat iedereen de vrijheid heeft om anders te zijn. Dat is een grondslag van vrijzinnig humanisme en van onze keuze voor een staat die zelf een neutrale positie inneemt. Zonder de vrijheid zelf je leven in te richten, is er geen intrinsieke motivatie om aan de samenleving deel te nemen. Meer nog, de afwezigheid van die vrijheid laat ruimte voor discriminatie.

De vrijheid je eigen weg te zoeken, begint bij de vrijheid van denken, ergo het principe van vrij onderzoek. Dat is enkel verzoenbaar met een staat waar iedereen gegarandeerd gelijk is voor de wet – waar dus scheiding van kerk en staat is gevestigd.

5. Liefde is blind, mag het even?

Europa is een voorbeeld voor de rest van de wereld inzake respect en rechten voor de LGBTQI-gemeenschap. Dat is niet vanzelf gebeurd. Proactief opkomen voor het principe van gelijkheid, aandacht voor genderdiversiteit in officiële documenten en het verbod op discriminatie op basis van genderidentiteit zijn enkele voorbeelden van pionierswerk. Het is goed dat een supranationale instelling als de EU een duidelijke positie inneemt.

Voor zelfgenoegzaamheid of achteroverleunen is helaas geen plaats. Zo zijn we onder meer – maar niet alleen – bezorgd om de opkomst van religieuze conservatieve fundamentalistische groepen. Deze ageren fel tegen LGBTQI-rechten.

We vragen:

• de Europese beleidsmakers om de horizontale antidiscriminatierichtlijn goed te keuren, zodat er een wettelijke basis is om discriminatie op basis van seksuele geaardheid in alle aspecten van het dagelijkse leven te veroordelen;
• om de rechten van de LGBTQI-gemeenschap expliciet mee te nemen in de variabelen die kunnen leiden tot sancties bij de oprichting van een monitoring-instantie voor de rechtsstaat en de democratie;
• een versterking van de acties tegen online vervolging van de LGBTQI-gemeenschap;
• aangepast onderwijs, zodat LGBTQI kinderen en kinderen van LGBTQI-ouders zich vrij kunnen ontwikkelen zonder discriminatie of vervolging. Voorkom stigmatisering in komende generaties door de diverse gender realiteit op te nemen in schoolprogramma’s;
  sterkere maatregelen om discriminatie van transgenders, intersekse personen, genderidentiteit en genderexpressie tegen te gaan.
• De erkenning als transgender of intersekse persoon mag niet afhangen van psychologische vormvereisten;
• dat staten rekening houden met het feit dat bepaalde seksuele identiteiten vervolgd worden als misdaad in het land van herkomst van LGBTQI-mensen die om asiel en bescherming vragen.

6. Geen feiten zonder wetenschap

Wetenschappelijk onderzoek behoort tot de kern van de Verlichting, voor zover het steunt op het principe van vrij onderzoek – de wetenschappelijke methode, de rede, experimentatie en bewijs binnen het kader van wettelijke verplichtingen en ethische standaarden incluis.

We vragen daarom dat:

• financiering van innovatie door de Europese Unie (Horizon Europa) steunt op een ethisch kader dat gedragen is door publiek en democratisch debat;
• Europees wetenschappelijk onderzoeksbeleid stamcelonderzoek blijft ondersteunen, vrij van religieuze inmenging;
  het voorstel van de Commissie om het middenveld meer te betrekken bij de ontwikkeling van het Europees onderzoeksbeleid gehoor krijgt;
• een versterking van het luik “Maatschappij veilig en inclusief” in het toekomstig kaderplan voor onderzoek, zodat ook financiering van thema’s zoals geschiedenis, democratie, cultureel patrimonium, economische transformatie en cybersecurity een bijdrage kan leveren;
• de rol van ethische en sociale wetenschappen wordt opgenomen in opkomende thema’s zoals artificiële intelligentie, genetica en nanotechnologie.

7. Persvrijheid? Geen commentaar

Vrijheid van pers is cruciaal voor de democratie. Zonder mogelijkheid om argumenten te vergelijken, kan de burger zich geen kritische mening vormen. Wij betreuren het misbruik van de term ‘fake news’ in het politiek debat en de toenemende aanvallen op de (fysieke) integriteit van kritische journalisten. Het platform van de Raad van Europa voor de bescherming van journalisten meent dat “meer dan de helft van misbruiken tegen journalisten uitgevoerd zijn door staatsstructuren”.

deMens.nu pleit voor:

• een versterking van mechanismen en onafhankelijke organisaties die de persvrijheid en het mediapluralisme in de Europese lidstaten monitoren;
• impulsen voor de lidstaten om een medialandschap te ontwikkelen zonder monopolies of quasi-monopolies;
  een Europees beleid dat burgers toelaat zich gemakkelijk en transparant te informeren over financiering van de media die ze consumeren;
• een klimaat waarin journalisten sereen hun werk kunnen doen zonder te vrezen voor hun veiligheid of financiële, politieke en morele druk te ervaren;
• Europese steun om de mediawijsheid van de bevolking te versterken, in het bijzonder op het vlak van nieuwe media.

8. Mijn lichaam, mijn keuze

Het internationaal recht voorziet dat EU-lidstaten verplicht instaan voor een gezondheidszorg die alle vrouwen toegang geeft tot seksuele reproductieve rechten – betaalbaar en van goede kwaliteit.

Mei ‘68 ten spijt hebben nog steeds veel vrouwen in Europa geen toegang tot dit basisrecht. Wetten en praktijken zijn doordrongen van ongelijkheid en genderstereotypes. Ze beperken de autonomie, waardigheid en intimiteit van vele vrouwen. Er is zelfs sprake van achteruitgang: minder toegang tot moderne contraceptie, vrijwillige zwangerschapsafbreking, seksuele opvoeding. Ultraconservatieve religieuze bewegingen zijn in volle expansie. Zij willen de ethische klok terugdraaien.

• deMens.nu pleit voor een legalisering van het recht op zwangerschapsafbreking op vraag van vrouwen. Een inventaris van alle hindernissen op het pad van vrouwen die hun seksuele en reproductieve rechten willen uitoefenen, is een goed startpunt.
• Wanneer een medisch geschoold persoon weigert bepaalde handelingen uit te voeren, moet een redelijke termijn worden voorzien waarbinnen de vrouw wél toegang krijgt tot de dienstverlening, zeker als het gaat over anticonceptie of abortus.
• Wij vragen ook dat elke lidstaat betaalbare en moderne contraceptie mogelijk maakt.
• Kwaliteitsvolle zorgverlening tijdens de bevalling is eveneens een must. Alle vormen van obstetrisch geweld moeten worden bestreden.
• Alle vrouwen moeten toegang hebben tot effectieve verweermiddelen tegen de inbreuken op hun seksuele en reproductieve rechten.
• We vragen tenslotte dat de Europese Unie zich engageert voor seksuele voorlichting in de scholen. Standaarden en kwaliteitscontroles horen hierbij. Deze opvoeding omhelst ook kennis over seksuele overdraagbare ziektes, moderne relatievormen, seksuele emancipatie, respect en wederzijdse instemming.

9. Van god los, et alors?

De vrijheid van religie en van geloof wordt soms ook de vrijheid van denken, van geweten of van geloofsovertuiging genoemd. Wat niet iedereen weet, is dat dit Europees (Art.9 EVRM) en internationaal (o.a. Art. 18 UVRM) gewaarborgd recht ook het recht inhoudt van geloof te veranderen, uit je geloof te stappen en zelfs eenvoudigweg geen geloof te hebben.

De EU heeft geïnvesteerd in de promotie van de vrijheid van geloof buiten haar grenzen, met de creatie van een Speciaal Gezant. Helaas spannen religieuze lobby’s en politieke groepen zich in om deze vrijheid strikt te interpreteren, opdat het recht om niet te geloven uit de boot zou vallen.

Deze enge interpretatie kan verstrekkende gevolgen hebben – bijvoorbeeld in landen waar kerk en staat niet strikt gescheiden zijn – en zelfs leiden tot ernstige mensenrechtenschendingen. Vrouwen, vrijzinnig humanisten, atheïsten en mensen met een genderidentiteit afwijkend van de heersende norm, zijn er het eerste slachtoffer van. De EU moet inspanningen leveren om de volledig draagwijdte van dit fundamenteel recht te laten gelden.

Presentatie van het Freedom of Thought Report, december 2018, waarin de mate van vervolging van niet-gelovigen of minderheden wereldwijd in kaart wordt gebracht.

10. Verboden te vloeken

Door de vrijheid van meningsuiting geef je als samenleving te kennen dat elke burger mag denken wat hij wil, en dat iedereen ook mag zeggen wat hij denkt. Denken zonder dogma’s dus, en daar knelt het schoentje voor landen, regio’s en gemeenschappen die op autoritaire of religieuze leest (of beide) zijn geschoeid. Die stellen een kritische opstelling jegens religie buiten de wet door de installatie van blasfemie- en apostasiewetten.

deMens.nu wil dat de Europese Unie de vrijheid van meningsuiting buiten haar grenzen promoot en blasfemiewetten aan de kaak stelt via haar diplomatieke delegaties. Uiteraard moet Europa zelf het goede voorbeeld geven. Landen zoals Griekenland, Polen en Spanje hebben nog steeds religieuze inperkingen op de vrijheid van meningsuiting in de vorm van blasfemie wetten. We pleiten uiteraard voor een afschaffing van deze vrijheidsberovende wetten.

11. Mag ik ook een bank vooruit?

In 2016 liepen ruim 117.5 miljoen Europeanen risico op sociale uitsluiting of bevond zich in armoede. Werkloosheid is ook niet van de baan, ondanks de jaren van economische groei. De sociale uitdaging bestaat er meer dan ooit in om een Unie uit te bouwen waarvan de economieën ten dienste staan van de burgers en niet omgekeerd.

deMens.nu pleit ervoor dat:

• de Europese Unie het huidige soberheidsbeleid de rug toekeert door de boekhoudkundige regels voor publieke investeringen te versoepelen. Zo kunnen sociale uitgaven daadwerkelijk als de investeringen die ze zijn, worden begroot;
• de strijd tegen ongelijkheid een prioriteit wordt bij het opstellen van de meerjarige begroting. Een minimumsalaris moet worden vastgelegd op 60% van het nationaal mediaan salaris. Geleidelijk aan moet worden gestreefd naar een Europees minimumsalaris;
• discriminatie op de arbeidsmarkt, loonkloven en glazen plafonds en gebrekkige toegang tot ouderschapsverlof worden aangepakt.

Ook de inspanningen voor de jobkansen van jongeren moeten worden opgevoerd. Het luik “inclusief werk” van de Europese 2020-strategie moet daarom sneller worden uitgerold, het collectief sociaal overleg versterkt. Sociale dumping kan dan weer enkel worden bevochten met een adequaat wettelijk kader.

Goede publieke dienstverlening versterkt sociale banden en is een wapen in de strijd tegen ongelijkheid. Onze strijd voor sterk publiek onderwijs voor iedereen is een sprekend voorbeeld. Sociale diensten liberaliseren kan gemeenschappen ontwrichten. Wetgeving over diensten van algemeen en algemeen economisch belang moet correcte financiering verankeren. Alleen zo kunnen deze dienstverleners de principes van universaliteit en gelijke toegang garanderen. Toegang tot water en energie moeten wettelijk worden gegarandeerd.

12. Tijd voor klimaatactie

Het vrijzinnig humanisme heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het uitbreiden van de empathische cirkel. De voorbije eeuwen heeft de strijd om gelijke rechten een ware kwantumsprong gemaakt. Slavernij werd afgeschaft, racisme werd streng veroordeeld en minderheden worden door internationale, juridisch vaak afdwingbare, afspraken beschermd. ‘De ander’ heeft respect afgedwongen en staat – al is dat helaas nooit en nergens helemaal verworven – op gelijke voet met onszelf.
Voor deMens.nu is er geen twijfel mogelijk dat ‘de ander’ ook toekomstige generaties en andere soorten omhelst. We delen ook met hen deze planeet. Een planeet die door menselijke activiteit veranderingen ondergaat op het vlak van klimaat en waarvan de natuurlijke grondstoffen aan sneltempo worden verbruikt.

De vraag is niet of we pessimistisch of optimistisch tegen het klimaatprobleem moeten aankijken. De vraag is welke keuze wij hier en nu maken: om gelaten te blijven toekijken? Of om dit samen daadkrachtig aan te pakken en te tonen dat wij als soort echt in staat zijn om vooruitgang duurzaam te maken?

Wij pleiten alvast voor dit

• Ontwikkel een doorgedreven klimaatbeleid en maak afspraken over de grenzen van legislaturen en partijen heen.
• Betrek de privésector in het terugdrijven van broeikasgassen.
• Bestraf milieumisdrijven strenger.