Algemeen erkenningskader levensbeschouwingen

Standpunt

Unie Vrijzinnige Verenigingen (UVV) – deMens.nu pleit voor een doortastende hervorming van de erkenningsregeling van erediensten en niet-confessionele levensbeschouwingen. Een helder en coherent wettelijk kader moet voor niet-erkende levensbeschouwingen duidelijkheid scheppen over de te vervullen erkenningsvoorwaarden en een gelijke behandeling garanderen.

Probleemstelling

De Boeddhistische Unie van België (BUB) heeft zeventien jaar moeten wachten om erkend te worden als vereniging die morele bijstand biedt als niet-confessionele levensbeschouwing. Het vraagstuk van de erkenning van nieuwe levensbeschouwingen kwam bovendien opnieuw onder de aandacht met het arrest van 5 april 2022 van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Het Hof kwam tot de terechte conclusie dat de erkenningspraktijk in België grote gebreken vertoont die willekeur en discriminatie toelaten.

De beoordeling van de erkenning van de huidige erkende erediensten en de niet-confessionele levensbeschouwing(en) waren een puur administratieve aangelegenheid. Deze beoordeling gebeurde steeds ad hoc, zonder een coherent wettelijk kader om de administratie en de aanvrager te begeleiden. Sinds de jaren ’80 is het levensbeschouwelijk landschap in België steeds diverser geworden en wordt de noodzaak voor een duidelijke wettelijke erkenningsprocedure steeds meer zichtbaar. Na het boeddhisme staat ook het hindoeïsme aan te schuiven om erkend te worden. UVV wenst dan ook de erkenning van de BUB en het recente arrest van het EHRM aan te grijpen om een billijke en heldere erkenningsprocedure op tafel te leggen die de administratie in staat stelt deze en iedere volgende aanvraag op gelijke voet te beoordelen.

De hervorming van het erkenningskader opent ook de deur voor een discussie over een gelijke behandeling op vlak van financiering. Het huidige financieringsstelsel kan op weinig bijval van de publieke opinie rekenen en ook politieke partijen stellen het steeds meer in vraag.

Oplossingen

In 2009 werd de Werkgroep Christians-Magits opgericht om de erkennings- en financieringsregels te evalueren en een hervorming voor te stellen. De Werkgroep had als opdracht een uitvoerig verslag op te stellen over de hervorming en de coördinatie van de federale wetgeving die van toepassing is op de erediensten en op de niet-confessionele levensbeschouwingen, in het bijzonder wat betreft de erkenningscriteria en het statuut en de financiering van de representatieve organen.

Voor de georganiseerde vrijzinnigheid is het voorstel Christians-Magits een compromis. Het voorstel is een interessant vertrekpunt dat we in samenwerking met de CAL aanscherpen en bijstellen naar aanleiding van recente wetgevende evoluties. Zowel Vlaanderen als Brussel hebben immers recent verregaande wijzigingen aangebracht aan hun regelgeving over lokale geloofsgemeenschappen en de temporaliën van de erediensten.

De erkenningsregeling van de Werkgroep voorziet in een tweeledig stelsel. In de eerste plaats dient een levensbeschouwing die erkenning wil verkrijgen een aanvraag in om geregistreerd te worden. Deze registratie is een administratieve filter waardoor levensbeschouwingen in een officieel register opgenomen worden en op basis daarvan van een beperkt aantal voordelen kunnen genieten (bijvoorbeeld: bepaalde fiscale voordelen, toegang tot strafinrichtingen, enz.). Na vijf jaar geregistreerd te zijn kan men vervolgens de erkenning aanvragen als financieel gesteunde levensbeschouwing, waar meer kwalitatieve vereisten aan verbonden zijn.

De vrijzinnig humanistische gemeenschap vraagt zich evenwel af wat de impact zal zijn van de erkenning van nieuwe levensbeschouwingen op de rechts- en financiële positie van de reeds erkende levensbeschouwingen.

De erkenning van nieuwe levensbeschouwingen mag geen afbreuk doen aan de dienstverlening van de reeds erkende, in het bijzonder ten aanzien van jonge, groeiende levensbeschouwingen. Het is dan ook van groot belang dat de UVV op hetzelfde niveau kan verder werken aan haar vrijzinnige dienstverlening in België, zonder dat hiervoor de erkenning van nieuwe levensbeschouwingen in de weg wordt gestaan.